Angelsaksisch versus (zuid) Europees
Gefascineerd onderging ik de film over het leven van de Britse
modeontwerper Alexander McQueen.
Ongelooflijk dicht op zijn huid gevolgd, konden we hem, zijn moeder,
broer en zuster, vrienden en collega’s over een serie van jaren volgen. Erg
knap. Erg confronterend ook. Ik zag een man met grote kwaliteiten, met een
enorme drive en een haarscherp oog voor de tijd.
Dat laatste boeide mij het meest. Zijn vakmanschap was er onmiskenbaar.
Hij wist hoe je een pak in elkaar moest zetten, hoe een rok optimaal valt, hoe
een stof moet voelen voor het juiste gebruik.
Maar zijn gevoel voor de tijd, zijn gevoel voor effect, voor show, voor
drama, maakten van hem een buitencategorie.
Givenchy
Mijn ogen gingen verder open toen hij benoemd werd tot hoofddesigner
bij het Franse couturemerk Givenchy. Met zijn team ontwerpers trok hij naar
Parijs en nam bezit van de traditionele ontwerpstudio van het topmerk. Een
groepje ‘English scum’ losgelaten in de klassieke werkomgeving midden in
Parijs, tussen de Franse vakidioten die alles weten van hoe kleding gemaakt
moet worden, hoe naden gerijgt en gestikt, hoe kleuren combineren, hoe
verhoudingen van belang zijn. Beschaamd stelden de schuchtere Fransen vast dat
ze het niet meer snapten. Ze voelden met grote aarzeling dat ze zich moesten
openstellen voor ‘de nieuwe tijd’.
McQueen werd met vallen en opstaan de grote held, zowel in de UK als
uiteindelijk in Frankrijk en wereldwijd. Hij bouwde shows met fantastische
effecten, dramatische thema’s, ontroerende elementen.
Allemaal gericht op de
zoektocht bij pers en publiek naar sensatie, glamour en extravagantie en oja,
ook nog mode.
Gelukkig was hij er niet onder. Hij pleegde zelfmoord op de avond
voordat zijn moeder, waarmee hij een innige band had, zou worden begraven. ‘So
much for success!’ zou ik bijna zeggen.
London jaren '80
Voor mij ging de boodschap veel dieper.
Ineens zag ik voor mij hoe de wereld de laatste
decennia verdeeld is tussen zij die 'het' snappen, en zij die het niet kunnen
begrijpen omdat ze anders in elkaar zitten. Zij die van kwantiteit en massa-effect
en veel geld-verdienen houden en zij die vooral gericht zijn op kwaliteit en
intrinsieke beleving.
Ik herinner me nog dat ik in de jaren ’80 vaak naar London
ging om modeleveranciers te bezoeken. Van te voren reserveerden we alvast, heel
decadent, onze restaurants, want behoorlijk eten kon je er nauwelijks. Hotels
waren veelal lelijk en duur. Met de taxi vanuit Heathrow kwam je door de
troosteloze wijken richting de binnenstad. Bij het uitgaan in de stad liepen
bij 0 graden de jonge vrouwen met blote armen in hun polyester jurken. De
bedrijven waarmee ik zaken deed hadden
allemaal dezelfde mix: goed gevoel voor commercie, goedkoop en onbetrouwbaar.
Inmiddels zijn bijna alle succesvolle brands afkomstig uit
de VS of het VK. In London kan je overal fantastisch eten bij internationale
restaurantketens die vaak hun oorsprong in de VK hebben. De marketing is
perfect, de mondiale burger komt hier helemaal aan zijn trekken.
Ik realiseerde mij bij het kijken naar die film: Frankrijk
en Italië hebben het helemaal uit hun handen laten glippen, niet in staat of
bereid zich aan te passen aan de Angelsaksische marketingtijden waarin we
leven, gericht op de ‘wereldburger’, een universele ‘latte’-drinkende, Iphone
verslaafde, afgezakte-broeken dragende, tinder swipende, #metoo, Jamie Oliver
eetgast. Aangespoord door universele marketingverzinsels als Black Friday,
SinglesDay, Halloween.
machogedrag primitief
De Zuid-Europese mode, het eten, de films, de muziek, ze
doen er niet meer toe. Maar vooral de kwaliteit van producten, ‘workmanship’,
sferen en smaken, beleving, ze doen er niet meer toe. Zuid-Europees machogedrag
en familiegevoel is primitief.
Jamie Oliver stelde het jaren geleden vast bij zijn bezoek
aan Sicilië. De kinderen daar in de basisschool wisten precies wat wortels
waren en hoe een knoflook er uit zag. Ze proefden het verschil tussen
verschillende sausen en pasta’s. In de keuken van de school stonden toegewijde
vrouwen echt smakelijke en vooral gezonde lunchgerechten te bereiden voor de
kinderen. Jamie’s experiment voor beter eten in scholen in Engeland werd
gestaakt. Ouders brachten tijdens de lunches stiekem hun kinderen zakken chips
en de leerlingen hadden geen idee dat de melk uit een koe kwam.
We hebben het flink uit onze handen laten glippen, onze
Europese kwaliteitsmaatschappij ook daar waar het ons democratisch
bestuursmodel ‘het Rijnlandse Model’ betreft. Allemaal ingeleverd voor een
goedkoop ultiem marktgericht neo-liberaal shake-out model ala Ryanair. Hervormen,
saneren, bedrijfsmatige aanpak van overheidstaken.
We genieten van de lage prijs, maar de prijs die we ervoor
betalen………….
EN we worden er bijna net zo ongelukkig van als Alexander
McQueen, als we niet uitkijken.
